اثر تغذیه دانه سویای فرآوری شده به جای کنجاله سویا بر عملکرد الیاف مؤثر فیزیکی جیره خوراک مصرفی و رفتار جویدن گاوهای هلشتاین در اواسط دوره شیردهی

Transcript

1 1 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان جلد دوم شماره چهارم اثر تغذیه دانه سویای فرآوری شده به جای کنجاله سویا بر عملکرد الیاف مؤثر فیزیکی جیره خوراک مصرفی و رفتار جویدن گاوهای هلشتاین در اواسط دوره شیردهی چکیده ایمانه صدرارحامی 1 * غالمرضا قربانی 2 شهریار کارگر 3 علی صادقی سفید مزگی 4 1 دانشآموخته کارشناسیارشد و نیما نادری 1 2 استاد و 4 استادیار گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان 3 استادیار گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز تاریخ دریافت: 33/12/22 تاریخ پذیرش: 33/12/3 اثر خوراندن دانه سویای برشته یا اکسترود شده و مخلوط یکسان آنها به جای کنجاله سویا بر مصرف خوراک تولید شیر و ترکیبات آن الگوی خوردن و رفتار جویدن گاوهای شیرده هلشتاین با استفاده از چهار رأس گاو شکم اول و چهار رأس گاو شکم دوم بهترتیب با میانگین روزهای شیردهی 39±22 و 113±114 در قالب طرح مربع التین 4 4 در چهار دوره 21 روزه مورد ارزیابی قرار گرفت. جیرههای آزمایشی عبارت بودند از: جیره شماره یک- جیره حاوی 13/88 درصد ( رب اساس ماده خشک( کنجاله سویا جیره شماره دو- جیره حاوی 11/22 درصد سویای برشته شده جیره شماره سه- جیره حاوی 11/11 درصد سویای اکسترود شده و جیره شماره چهار- مخلوط یکسان 7/93( اول و اکسترود سویای برشته درصد( شده. مصرف خوراک شاخص انتخاب الگوی مصرف خوراک و نشخوار و فعالیت جویدن با روشهای استاندارد محاسبه شدند. تولید شیر و ترکیبات آن ماده خشک مصرفی اندازه وعده غذایی و فاصله بین وعدههای غذایی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. اگر چه طول هر وعده غذایی )2/29=P( و کل زمان خوردن )2/29=P( در گاوهای شکم نسبت به گاوهای شکم دوم نرخ خوردن بود اما بیشتر )P=2/21( و ماده خشک مصرفی * نویسنده مسئول: ghorbani@cc.iut.ac.ir 78

2 ايمانه صدرارحامي و همکاران )2/29=P( در گاوهای شکم دوم نسبت به گاوهای شکم اول بیشتر بود. جیرههای آزمایشی تأثیری بر شاخص انتخاب نداشتند. گاوهای شکم اول وعدههای نشخواری و کل زمان نشخوار طوالنیتری نسبت به گاوهای شکم دوم داشتند. نتایج نشان داد که فرآوری دانه سویا و جایگزینی آن با کنجاله سویا تأثیری بر تولید شیر ماده خشک مصرفی الگوی مصرف خوراک و فعالیت جویدن نداشت. واژههای کلیدی: دانه سویا اکسترود کردن برشته کردن کنجاله سویا رفتار تغذیهای مقدمه برای دستیابی به تولید شیر مطلوب در گاوهای شیرده تأمین نیازهای مواد مغذی از جمله مقادیر زیادی کنسانتره غنی از انرژی و پروتئین ضروری میباشد زیرا گاوهای شیری پر تولید نیازمند مقادیر بیشتری پروتئین عبوری از شکمبه هستند و این در حالی است که دانه سویای حرارت دیده بهدلیل داشتن مقادیر بیشتر پروتئین عبوری از شکمبه و انرژی در جیره گاوهای شیری توصیه شده است )بویزن و همکاران 2222(. با این حال برخی پژوهشگران )آنکستاد و همکاران 1387( مصرف دانه سویای اکسترود شده و برخی دیگر )فالدت و ساتر 1331( استفاده از سویای برشته شده را در جیرهی نشخوارکنندگان رایجتر دانستهاند. در پژوهشی توسط چوینارد و همکاران )1337( فرآوری دانه سویا و حرارتدهی آن با بهبود توازن مواد مغذی برای گاوهای شیری و افزایش کیفیت دانه سویا همراه بوده است اما مطالعات نشان میدهد که مصرف مکملهای غذایی که حاوی اسیدهای چرب غیراشباع هستند مانند روغن سویا اثر منفی بر جمعیت میکروارگانیسمهای شکمبهای دارد زیرا عملکرد باکتریهای سلوالیتیک متانوژنها و پروتوزوآها با غلظت باالی اسیدهای چرب در شکمبه مهار شده که این فعالیت ضد میکروبی اسیدهای چرب آزاد بهدلیل پوشاندن ذرات خوراکی با چربی و یا ممانعت رشد برخی گونههای باکتریایی در غلظت باالی اسیدهای چرب میباشد )الیوت و همکاران 1337(. مک نیون و همکاران )2224( دریافتند که با برشته کردن دانه سویا روغن آن در شکمبه آزاد شد. محمد و همکاران )1388( نشان دادند که اکسترود کردن دانه سویا بهدلیل پاره کردن و از هم گسیختن میسل چربی باعث خروج روغن دانه در محیط شکمبه شده که نتیجه آن بر هم خوردن شرایط شکمبه میباشد. محققین آزمایش اخیر همچنین گزارش کردند که اکسترود کردن دانه سویا با هدف حذف هزینههای روغن کشی و نیز حذف اضافه کردن چربی به جیره نشخوارکنندگان 77

3 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 میتواند جایگزین کنجاله سویا و روغن در جیره گاوهای شیری شود. این در حالی است که دانه سویای فرآوری شده با آزاد کردن چربی در محیط شکمبه میتواند بر سالمت شکمبه اثر بگذارد )گریناری و همکاران 1338(. در این راستا فعالیت نشخوار میتواند بهعنوان یک فاکتور کلیدی جهت تشخیص سالمت شکمبه بهدلیل تحریک ترشح بزاق در نظر گرفته شود که در مطالعه لئونارد و بالک )1388( میانگین اندازه ذرات معیاری مناسب برای مؤثر بودن فیبر فیزیکی لحاظ گردیده است و با کاهش فیبر مؤثر فیزیکی جیره زمان نشخوار و کل زمان جویدن کاهش مییابد )ودفورد و مورفی.)1388 از آنجایی که تأثیر استفاده از منابع مختلف سویای فرآوری شده بر الگوی مصرف و رفتار جویدن گاوهای شیری در پژوهشهای پیشین مورد بررسی قرار نگرفته است هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر جایگزینی کامل دانه سویای فرآوری شده بهصورت برشته یا اکسترود شده بهجای کنجاله سویا بر الیاف مؤثر فیزیکی جیرهها الگوی مصرف خوراک و رفتار جویدن و عملکرد تولیدی گاوهای شیرده بود. مواد و روش كار الف( دامها طرح آزمایش و جیرههای آزمایشی: این آزمایش در مزرعه آموزشی- پژوهشی لورک متعلق به دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد و کلیه آزمایشها در آزمایشگاه دانشگاه صنعتی اصفهان انجام گرفت. در این آزمایش از تعداد 4 رأس گاو هلشتاین شکم اول )میانگین روزهای شیردهی 39±22( و چهار رأس گاو شکم دوم )میانگین روزهای شیردهی 113±14( در قالب طرح مربع التین 4 4 با 4 دوره 21 روزه استفاده شد. مدت 14 روز اول جهت عادتدهی به جیره غذایی و 7 روز آخر به نمونهگیری اختصاص داده شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بود از: 1( جیره حاوی 13/11 درصد براساس ماده خشک کنجاله سویا 2( جیره حاوی 11/22 درصد براساس ماده خشک دانه سویای برشته شده 3( جیره حاوی 11/11 درصد براساس ماده خشک دانه سویای اکسترود شده و 4( جیره حاوی 7/93 درصد براساس ماده خشک دانه سویای برشته شده و 7/93 درصد براساس ماده خشک دانه سویای اکسترود شده )ترکیب برابر سویای برشته و اکسترود شده( )جدول 1(. جیرهنویسی بر اساس سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل انجام شد )فوکس و همکاران 2222(. بهمنظور 73

4 ايمانه صدرارحامي و همکاران مساوی نمودن انرژی جیرهها از روغن پالم در سطوح مختلف استفاده شد. نسبت علوفه به کنسانتره بین تمام تیمارها ثابت و 42 به 92 در نظر گرفته شد. گاوها دسترسی آزاد به آب مصرفی داشتند و تغذیه آنها بهصورت انفرادی توسط جیره کامل مخلوط و در حد اشتها دو بار در روز در ساعات 23:22 و 13:22 انجام شد. مقدار 42 درصد خوراک مصرفی در وعده صبح و 92 درصد باقیمانده در وعده عصر وزن و در سطل مخصوص به خود ریخته میشد. بستر گاوها پوشیده از خاک اره و تراشه چوب بود که روزانه تعویض میشدند. نمونهبرداری از جیره کامل مخلوط در هر دوره و نمونه پس آخور از هر گاو در 7 روز پایانی هر دوره انجام میگرفت. کنجاله سویا بهصورت کامل و دست نخورده با کنسانتره ترکیب شد. دانه سویای برشته شده با استفاده از شرکت دان رست آسیا و دستگاه تفت سویا تهیه گردید که دما بر اساس دمای خروجی 141 درجه سانتیگراد تنظیم شد و دمای دستگاه به 412 تا 482 درجه سانتیگراد و مدت زمان اعمال حرارت به 12 ثانیه میرسید و سپس دانههای جو ذرت و سویای برشته شده با استفاده از آسیاب چکشی )مدل جی ای ان ایران( که دارای توری با اندازه منافذ 3 میلیمتر بود آسیاب و سپس اجزای جیره در یک مخلوط کن عمودی )شرکت فنآوران کشاورزی آریا ایران( به مدت 12 دقیقه مخلوط شدند تا یک کنسانتره کامل مخلوط ساخته شود. دانه سویای اکسترود شده مرطوب از شرکت کوهپایه تهیه شد که فرآوری دانه سویا در دمای 112 درجه سانتیگراد و مدت زمان اعمال حرارت 11 تا 22 ثانیه بود و فشار در ابتدای دستگاه به 2 اتمسفر و در انتهای خروجی آن به 9 اتمسفر میرسید. ب( تولید شیر و ترکیبات آن: گاوها سه بار در روز در ساعات 23:22 21:22 و 17:22 دوشیده میشدند. در هفته انتهایی هر دوره رکورد تولید شیر هر گاو ثبت میشد و نمونههای شیر اخذ شده با )فاس الکتریک 3 دانمارک( برای تعیین ترکیبات شیر مورد تجزیه قرار میگرفتند. دستگاه میلکواسکن 2 پ( نمونهگیری از خوراک و مدفوع و تجزیه آزمایشگاهی: بهمنظور تعیین ماده خشک مصرفی و ترکیب شیمیایی جیره مقدار خوراک عرضه شده و باقیمانده آن در هفت روز پایانی هر دوره و پیش از وعده خوراکدهی صبح برای هر گاو جمعآوری و نمونهها تا انجام تجزیه آزمایشگاهی در فریزر 22- درجه سانتیگراد نگهداری شدند. پس از یخگشایی جیرهها و باقیمانده خوراک در آون با دمای 1- GEN 2- Milko Scan 3- Foss Electric 39

5 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( درجه سانتیگراد به مدت 48 ساعت قرار گرفتند و نمونههای خشک شده توسط آسیاب با قطر منافذ 1 میلیمتر آسیاب شدند. سپس ماده خشک و ترکیب شیمیایی آنها شامل پروتئین خام الیاف نامحلول در شوینده خنثی عصاره اتری و ماده آلی همه نمونهها در 8 تکرار تعیین شدند. میزان کربوهیدرات غیرالیافی نیز با تفریق حاصل جمع پروتئین خام الیاف نامحلول در شوینده خنثی عصاره اتری و خاکستر محاسبه گردید. ج( اندازهگیری توزیع اندازه ذرات جیرهها و پسماندهها: برای اندازهگیری اندازه ذرات جیره کامل مخلوط از الکهای جداکننده پنسیلوانیا که شامل سه الک با اندازههای 8 13 و 1/18 میلیمتر و یک صفحه زیرین بود استفاده شد )جدول 2(. بهصورت نسبت مصرف واقعی خوراک به مصرف چ( اندازهگیری شاخص انتخاب: شاخص انتخاب 1 خوراک مورد انتظار برای ذرات باقیمانده روی هر الک غربال پنسیلوانیا محاسبه شد )لئوناردی و آرمنتتانو 2223(. مصرف خوراک برای هر الک با ضرب ماده خشک مصرفی در درصد ماده خشک ذرات باقیمانده روی آن الک بهدست آمد. ح( اندازهگیری رفتار جویدن: اندازهگیری رفتار خوردن نشخوار و فعالیتهای جویدن )مجموع زمان خوردن و نشخوار( در روز 13 هر دوره ثبت شد. اندازهگیری این فعالیت بهصورت پیوسته در 24 ساعت در هر دوره و هر 1 دقیقه یک بار انجام گرفت و در ضمن در فواصل شیردوشی این فعالیتها ثبت نشد اما در پایان فواصل شیردوشی برای مدت زمانی 24 ساعت تصحیح گردید )موگروا و همکاران 1373(. تعداد وعدههای غذایی با شمارش تعداد مراجعههای حیوان به آخور و تعداد وعدههای نشخوار با شمارش تعداد دفعات نشخوار مربوط به هر حیوان بهدست آمد. طول هر وعده غذایی از تقسیم کردن زمان خوردن )دقیقه بر روز( بر تعداد وعدههای غذایی محاسبه شد. نرخ خوردن از تقسیم ماده خشک مصرفی بر مدت زمان خوردن )دقیقه بر روز( و اندازه وعده غذایی از تقسیم ماده خشک مصرفی بر تعداد وعدههای غذایی بهدست آمد. خ( تجزیه آماری دادهها: دادههای مربوط به تولید شیر و ترکیبات آن مصرف خوراک الگوی خوردن شاخص انتخاب و رفتار جویدن با استفاده از نرمافزار آماری SAS )نسخه ویرایش شده 3/1( 2 تجزیه شد. اثر شکم زایش بهعنوان اثر مربع و گاوهای یک بار زایش در یک مربع و و رویه مختلط 1- Sorting index 2- Proc Mixed 33

6 ايمانه صدرارحامي و همکاران گاوهای دو بار ز شای در مربع دوم قرار گرفتند. اثرات دوره و تیمار بهعنوان اثرات ثابت و اثر گاو داخل مربع بهعنوان اثر تصادفی در نظر گرفته شد. مدل آماری طرح عبارت بود از: که در آن ijk(m) Y متغییر وابسته μ میانگین جامعه Y ijk(m) = µ + τ m + β (τ)im + ρ (τ)jm + α (k) + ε ij(k)m β (τ)im اثر گاو داخل مربع ρ (τ)jm اثر تصادفی دوره داخل مربع (k) α اثر ثابت تیمار و ε ij(k)m عوامل باقیمانده است. در آنالیز دادههای مربوط به اندازه مربوط به تیمارها اثر دوره بهعنوان اثر تصادفی و و فیبر مؤثر فیزیکی 2 ذرات شامل عامل مؤثر فیزیکی 1 اثر تیمار بهعنوان اثر ثابت در نظر گرفته شد. اثرات عوامل مذکور در مدل در سطح احتمال کمتر یا مساوی 2/21 معنیدار و تمایل به معنیداری در سطح احتمال 2/21-2/12 بحث شد. نتايج و بحث الف( توزیع اندازه ذرات تیمارهای آزمایشی: توزیع اندازه ذرات تیمارهاای آزمایشای در جادول 2 نشان داده شده است. درصد ذرات باقیمانده بر روی الک 1/18 میلیمتر در تیمار کنجاله سویا و داناه سویای اکسترود شده بیشتر از سایر تیمارها بود )2/24=P( که باعث شد درصد فیبر مؤثر فیزیکی سه الک )=P( نیز در این تیمارها بیشتر باشد. از آنجایی که در این آزمایش دانه سویای برشته شده آسیاب شد و در اختیار گاوها قرار گرفت درصد ذرات باقیمانده بر روی سینی در این تیماار و تیماار مخلوط دانه سویای برشته و اکسترود شده بیشتر از سایر تیماارهاا باود )=P(. لئوناارد و باالک )1388( بیان کردند که میانگین اندازه ذرات معیاری مناسب برای مؤثر بودن فیبر فیزیکی میباشد حتی در زمانیکه جیرهها دارای میانگین یکسانی از نظر اندازه ذرات اما توزیع متفاوتی باشند. ب( مصرف مواد مغذی: مصرف ماده خشک تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفات )2/21>P( )جدول 3( که شاید بهدلیل کیفیت پایین علوفه یونجه در ایران باشد زیرا در مطالعاه فتحای نصاری و همکاران )2227( هیچ تفاوت معنیداری در مصرف ماده خشک گاوهاا باین تیمارهاای حااوی داناه سویای خام و دانه سویای برشته شده نبود و نیز نشان دادند که دانه سویای اکسترود شده برشته شاده و کنجاله سویا تأثیر معنیداری بر مصرف ماده خشک نداشتند و تفااوت در نتاایج باهدسات آماده در پژوهش خود با دیگران را بهدلیل کیفیت پایین علوفه یونجه در ایران گزارش کردند. 1- PeF 2- PeNDF 32

7 جدول 1- اجزاء و ترکیب شیمیایی جیرههای آزمایشی براساس ماده خشک. اجزای خوراکی درصد ماده خشک علف یونجه خشک سیالژ ذرت دانه جو آسیاب شده دانه ذرت آسیاب شده کنجاله سویا دانه سویای برشته دانه سویای اکسترود کنجاله گلوتن ذرت پودر چربی گرانولی 1 پیش مخلوط ویتامینی و معدنی 2 آهک جوش شیرین دی-کلسیم فسفات نمک ترکیب شیمیایی درصدی از ماده خشک ماده خشک درصد ماده آلی پروتئین خام کربوهیدرات غیر الیافی الیاف نامحلول در شوینده خنثی عصاره اتری خاکستر انرژی خالص شیردهی )مگاکالری بر کیلوگرم ماده خشک( 3 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 کنجاله سویا 22/24 22/24 17/11 21/12 13/ /24 1/22 2/41 1/22 2/41 2/22 11/23 32/14 19/29 37/37 33/93 4/48 7/73 1/91 جیرههای آزمایشی دانه سویای دانه سویای اکسترود برشته 22/24 22/24 22/24 22/24 17/11 17/11 21/12 21/ /22 11/11-2/37 2/72 1/22 1/22 2/41 2/41 1/22 1/22 2/41 2/41 2/22 2/22 11/19 32/32 11/27 38/91 32/34 1/71 7/94 1/97 11/72 32/31 11/47 38/29 33/28 1/72 7/72 1/97 مخلوط دانه سویای برشته و اکسترود 22/24 22/24 17/11 21/12-7/93 7/93 2/14 1/22 2/41 1/22 2/41 2/22 14/19 31/32 11/24 31/89 31/13 1/87 7/92 1/97 1 پالمک 82-19: حاوی حداقل 33 درصد چربی خالص که شامل حداکثر 2 درصد اسید لوریک )C12:2( حداکثر 1 درصد اسید میریستیک )C14:2( حداقل 82 درصد اسیدپالمیتیک )C19:2( حداکثر 2 درصد اسیداستئاریک )C18:2( 7 تاا 11 درصد اسیداولئیک )C18:1( و حداکثر 3 درصاد اسایدلینولئیک )C18:2( و نیاز دارای 8/712 کیلوکاالری انارژی در هار کیلوگرم بود. 2 هر کیلوگرم بر اساس ماده خشک حاوی واحد بینالمللی بتاکاروتن واحد بینالمللای کلسایفرول واحد بینالمللی توکوفرول 2/12 گرم کبالت 4 گرم مس 2/11 گرم ید 2/8 گرم آهن 12 گرم منگنز 2/28 گرم سلنیوم و 19 گرم روی بود. رب 3 اساس جداول انجمن پژوهشهای ملی سال 2221 محاسبه شد. 31

8 ايمانه صدرارحامي و همکاران جدول 2- خصوصیات فیزیکی جیرههای آزمایشی. کنجاله سویا جیرههای آزمایشی دانه دانه سویای سویای اکسترود برشته مخلوط دانه سویای برشته واکسترود خطای استاندارد سطح احتمال معنیداری جیره آزمایشی درصد ذرات باقیمانده بر روی الکها ماده خشک 2/48 2/87 9/92 9/33 7/94 13 میلیمتر 7/23 2/83 2/34 24/22 23/31 23/87 8 میلیمتر 23/29 2/24 1/33 42/32 b 44/13 a 33/24 b 1/18 میلیمتر 41/18 a 2/77 28/28 ab 21/92 bc 23/29 a سینی میلیمتر 23/87 c ضریب مؤثر بودن فیزیکی 1 بزرگتر از 8 میلیمتر بزرگتر از 1/18 میلیمتر الیاف مؤثر فیزیکی 2 درصد بزرگتر از 8 میلیمتر بزرگتر از 1/18 میلیمتر میانگین هندسی اندازه 2/88 2/94 2/12 2/22 2/19 2/31 2/24 2/31 2/72 bc 3/43 22/28 b 3/71 b 2/32 2/74 ab 3/31 24/49 a 3/81 b 2/32 2/71 c 3/82 22/21 b 3/72 b 2/31 2/79 a 12/22 21/49 a 4/11 a ذرات 3 میلیمتر انحراف معیار میلیمتر 2/27 2/21 3/28 a 2/37 b 3/19 a 2/31 b c b a میانگینها با حروف غیرمشابه در یک ردیف دارای اختالف معنیدارند )2/21<P(. 1 ضریب مؤثر بودن فیزیکی با نسبت ماده خشک ذرات باقیمانده بار روی دو الاک بااالیی )Pef>8( و ساه الاک بااالیی )pef>1/18( غربال پنسیلوانیا تعیین گردید. 2 میزان الیاف مؤثر فیزیکی دو الک باالیی )pendf>8( و سه الک باالیی )pendf>1/18( با ضرب الیاف نامحلول در شوینده خنثی خوراکها به ترتیب در pef> 8 و pendf>1/18 محاسبه گردید. رب 3 اساس روش توصیه شده توسط استاندارد جامعه مهندسی کشاورزی آمریکا )روش 42421( محاسبه شد. در پژوهشی توسط امانلو و همکاران )2211( مصرف ماده خشک بین تیمارهای سویای فرآوری شده )برشته و اکسترود شده( کنجاله سویا )تیمار شاهد( و نیز دانه سویای خام تفاوتی نداشت. لیو و 34

9 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 همکاران )2228( نشان دادند که استفاده از سویای برشته شده ماده خشک مصرفی گاوهای شیرده را تغییر نداد. همچنین رانگ و همکاران )2212( گزارش کردند که استفاده از چربی در جیره از طریق دانه سویای حرارت دیده )برشته و اکسترود شده( تأثیری بر ماده خشک مصرفی نداشت. در این پژوهش مصرف ماده خشک در گاوهای شکم دوم زایش تمایل به افزایش داشت )2/29=P( که احتماال نیاز بیشتر به مصرف خوراک بهدلیل افزایش تولید شیر بود زیرا تولید شیر در گاوهای شکم دوم بیشتر از گاوهای شکم اول بود )2/21=P(. پ( تولید شیر و درصد چربی و پروتئین آن: تولید شیر و ترکیبات آن تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند )2/21>P( )جدول 3( زیرا مصرف ماده خشک بین تیمارها تفاوت معنایداری نداشات. عبدی و همکاران )2213( استفاده از سویای برشته شده در جیرهی گاوهای شیری را در بهباود تولیاد شیر و ترکیبات آن مؤثر ندانستند. در مطالعه امانلو و همکاران )2212( درصد پروتئین شیر بین تیمارها )سویای برشته اکسترود شده و کنجاله سویا( تفاوتی نداشت و این در حالی است کاه درصاد چربای شیر در تیمارهای حاوی چربی )سویای برشته و سویای اکسترود شده( بیشتر از کنجالاه ساویا باود. سایر پژوهشگران )پتیت 2212 رادیوجویک و همکاران 2211( تفاوتی در درصد چربای و پاروتئین شیر بین منابع مختلف سویای حرارت دیده )برشته و اکسترود شده( گزارش نکردند. ج( مصرف ذرات باقیمانده روی هر الک و شاخص انتخاب: اثر تیمارها بر مصرف ذرات باقیمانده روی هر الک و فعالیت انتخاب در جدول 3 آورده شده است. اکثر گاوها بدون توجاه باه ناوع جیاره ذرات درشت را انتخاب نمایکنناد )ویاوریس و همکااران 2227(. در ایان آزماایش مصارف ذرات بزرگتر از 13 میلیمتر بین تیمارها تمایل به معنیداری داشت )2/27=P(. مصرف ذرات ریز )ساینی( بین تیمارها تمایل به معنیداری داشت و در تیمار حاوی دانه سویای برشته شده و مخلوط دانه سویای برشته و اکسترود شده بیشتر از سایر تیمارها بود )2/29=P( که بهدلیال آسایاب شادن داناه ساویای برشته شده با قطر منافذ 1 میلیمتر در این پژوهش بود. فعالیت انتخاب تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفت.)P<2/21( 39

10 ايمانه صدرارحامي و همکاران جدول 3- اثر جیرههای آزمایشی بر تولید شیر و ترکیبات آن مصرف ماده خشک مصرف ذرات باقیمانده برر روی هر الک و شاخص انتخاب. ماده خشک مصرفی کیلوگرم در روز تولید شیر خام کیلوگرم در روز چربی شیر درصد پروتئین شیر درصد کنجاله سویا میانگین جیرههای آزمایشی سویای برشته سویای اکسترود 22/12 21/11 22/71 مخلوط سویای برشته و اکسترود 21/91 خطای استاندارد 2/43 شکم اول 21/14 شکم زایش شکم دوم 22/42 اثر شکم 2/29 سطح احتمال معنیداری اثر جیره آزمایشی 2/22 2/32 2/32 2/91 2/21 2/28 2/43 39/42 1/32 3/12 38/98 1/24 3/12 2/19 2/21 37/22 1/21 3/13 37/92 1/22 3/11 37/79 1/31 3/28 37/14 1/33 3/13 مصرف ذرات باقیمانده بر روی الکها 2/27 2/33 2/21 2/12 2/32 2/11 1/33 4/33 3/78 1/33 1/22 3/38 2/22 1/13 c 1/14 3/23 b 1/27 bc 1/23 12/28 a 1/47 ab 1/23 8/91 b 1/12 a 1/18 12/14 a 13 میلیمتر 8 میلیمتر 1/18 میلیمتر سینی شاخص انتخاب 1 درصد 2/29 2/17 2/42 2/39 2/13 2/31 2/28 2/82 9/21 84/14 37/99 122/11 1/84 87/74 38/21 122/47 2/13 3/33 2/13 2/32 9/22 a 83/37 38/31 122/97 1/72 b 82/39 37/19 122/31 9/42 a 88/24 38/ /47 b 31/17 38/11 122/18 13 میلیمتر 8 میلیمتر 1/18 میلیمتر سینی 2/32 2/43 121/27 122/11 2/72 121/28 121/49 122/97 33/73 c b a میانگینها با حروف غیرمشابه در یک ردیف دارای اختالف معنیدارند )2/21<P(. 1 شاخص انتخاب برابر با 122 نشان دهنده عدم فعالیت انتخاب شاخص انتخاب بایش تار از 122 نشااندهناده انتخااب باه نفاع )خوردن( شاخص انتخاب کمتر از 122 نشاندهنده انتخاب علیه )پس زدن و نخوردن( میباشد )لئوناردی و آرمنتانو 2223(. چ( الگوی مصرف خوراک و نشخوار: الگوی مصرف خاوراک و نشاخوار در جادول 4 آورده شاده است. گاوهای شیری دارای الگوی خوردن روزانه طبیعی و الگوی نشخوار هساتند )دیویاد و ماارلن 2222(. تنوع زیاد در زمان خوردن و نشخوار بین سیستمهای مختلف خوراکدهی وجود دارد کاه در این پژوهش الگوی مصرف خوراک شامل طول و تعداد وعدههای غذایی و نشخواری در روز تحات تاثیر تیمارها قرار نگرفت )2/21>P(. بهعنوان یک تئوری نشان داده شده است که ترکیبات موجود در خوراک میتوانند اثر مثبت یا منفی بر مصرف خوراک داشته باشند و یا بهعبارتی مصرف خوراک را به شکل مثبت یا منفی تحریک نمایند )پروونزا 1331( و براساس این تئاوری باا افازایش سامیت یاک 39

11 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 خوراک از اندازه وعده غذایی کاسته شده و به تعداد وعدههای غذایی اضافه میشود کاه در نتیجاه آن خوراک مصرفی کاهش مییابد که در پژوهش حاضر استفاده از چربی در جیره از طریق داناه ساویای فرآوری شده اثر معنیداری بر اندازه وعده غذایی و تعداد وعدههای آن نداشت. طاول خاوردن بارای اثر شکم زایش تمایل به معنیداری داشت )2/29=P(. از آنجا که مصرف مااده خشاک در گااوهاای شکم دوم نسبت به گاوهای شکم اول تمایل به افزایش داشت )2/29=P( نرخ خوردن نیز در گاوهای دو شکمزا بیشتر از تکشکمزا بود )2/21=P(. طول وعادههاای نشاخواری در گااوهاای شاکم اول بیشتر از گاوهای شکم دوم بود )2/22=P( زیرا زمان نشخوار )دقیقه در روز( در گاوهاای شاکم اول نسبت به گاوهای شکم دوم تمایل به افزایش داشت )2/29=P(. ح( فعالیت جویدن: فعالیت خوردن نشخوار و الگوی جویدن در جدول 1 آورده شده است. در ایان آزمایش فعالیت خوردن به ازای کیلوگرم ماده خشاک مصارفی باین تیماارهاا تمایال باه معنایداری )2/27=P( داشت. در مطالعه بوشمن و همکاران )2228( اندازه ذرات ماده خشک مصارفی و دیاواره سلولی علوفهای از فاکتورهایی بودند که در خوردن و زمان صرف شده برای خوردن اثر میگذاشاتند. رفتار مصرف خوراک عمدتا توسط عوامل فیزیکی که سهولت جویدن و بلع را متأثر مایکنناد تحات تاثیر قرار میگیرد )بوشمن و همکاران 2228(. در این پژوهش با کاهش فیبار ماؤثر فیزیکای جیاره فعالیت خوردن و نشخوار تغییری نکرد و رفتار خاوردن و زماان نشاخوار براسااس دقیقاه در روز در جیرههایی که از یک سطح علوفه به کنسانتره برخوردار بودند تحت تاأثیر تیماارهاای آزمایشای قارار نگرفت )2/21>P( در نتیجه کل زمان جویدن بهصورت دقیقه در روز نیز تحت تأثیر قارار نگرفات و مصرف چربی از طریق سویای فرآوری شده به هضم فیبر آسیبی نزده بود. ماکاوا و همکاران )2222( گزارش کردند که تغییرات در زمان نشخوار ممکن است مرتبط با تفاوت در ماده خشک مصرفی و نیز گوارشپذیری مواد مغذی باشد و نیز بیان کردند که فعالیت نشخوار بهعنوان فاکتوری برای تشاخیص سالمت شکمبه بهدلیل تحریک ترشح بزاق در نظر گرفته میشود. در ایان پاژوهش شاکم زایاش بار فعالیت خوردن و نشخوار تأثیر معنیداری داشت و گاوهای شکم اول نسابت باه گاوهاای شاکم دوم زمان بیشتری را صرف خوردن و فعالیت نشخوار کردند. با توجه به این که گاوهای چند شکم تمایل به مصرف ماده خشک بیشتری داشتهاند طبیعی است که این دسته از گاوها سرعت مصرف خاوراک باالتری داشته باشند اما بهدلیل این که نرخ عبور در گاوهای چند شکم نسبت باه یاک شاکم بیشتار است از اینرو انتظار آن میرود که گاوهای تک شکم با آرامش بیشتری نسبت به گاوهای چند شکم خوراک مصرف نمایند و به واسطه آن طول زمان نشخوار طوالنیتری هم داشته باشند. 38

12 ايمانه صدرارحامي و همکاران 37

13 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 جدول زمان خوردن دقیقه بر روز 5- اثر جیرههای آزمایشی بر فعالیت جویدن. دقیقه به ازای وعده غذایی دقیقه به ازای کیلوگرم ماده خشک مصرفی زمان نشخوار دقیقه بر روز دقیقه به ازای وعده نشخوار دقیقه به ازای کیلوگرم ماده خشک مصرفی کل زمان جویدن دقیقه بر روز دقیقه به ازای وعده غذایی دقیقه به ازای کیلوگرم ماده خشک مصرفی زمان استراحت دقیقه بر روز کنجاله سویا میانگین جیرههای آزمایشی سویای برشته سویای اکسترود مخلوط سویای برشته و اکسترود خطای استاندارد شکم زایش شکم اول شکم دوم سطح احتمال معنیداری اثر جیره اثر آزمایشی شکم 2/28 2/29 2/12 2/21 2/27 >2/21 2/78 >2/21 2/32 2/22 2/72 >2/21 2/44 >2/21 2/29 >2/21 2/44 >2/ / / / / / / /13 1/18 2/41 13/33 1/74 2/82 13/12 2/37 2/32 13/ /34 b / / /71 b / / /12 a / / /14 b / / b a میانگینها با حروف غیرمشابه در یک ردیف دارای اختالف معنیدارند )2/21<P(. نتیجهگیری در این پژوهش خوراندن دانه سویای برشته و اکسترود شده و یا مخلوط آنها تأثیری بر تولید شیر و ترکیبات آن ماده خشک مصرفی الگوی خوردن و نشخوار و نیز فعالیت جویدن نداشت. افزودن چربی به جیره از طریق دانه سویای فرآوری شده باعث کاهش مصرف ماده خشک نشد. این امر میتواند دال بر کافی بودن الیاف علوفهای جیرهها باشد که مانع از اثر احتمالی منفی تغذیه دانه سویای فرآوری شده بر سالمت شکمبه شده است. 33

14 ايمانه صدرارحامي و همکاران تشکر و قدرداني از شرکت دان رست آسیا و شرکت کوهپایه که بخشی از هزینههای اجرایی این تحقیق را بر عهده گرفتند کمال تشکر را دارم. منابع Abdi, E., Fatahnia, F., Dehghan Banadaki, M., Azarfar, A. and Khatibjoo, A Effects of soybeans roasting and monensin on milk production and composition and fatty acids profile of lactating dairy cows. Livest. Sci. 153: Amanlou, H., Maheri-Sis, N., Bassiri, S., Mirza-Aghazadeh, A., Salamatdust, R., Moosavi, A. and Karimi, V Nutritional value of raw soybeans, extruded soybeans, roasted soybeans and tallow as fat sources in early lactating dairy cows. Open. Vet. J. 2: Annexstad, R.J., Stern, M.D., Otterby, D.E., Linn, J.G. and Hansen, W.P Extruded soybeans and corn gluten meal as supplemental protein sources for lactating dairy cattle. J. Dairy Sci. 70: Beauchemin, K.A., Eriksen, L., Norgaard, P. and Rode, L.M Short communication: Salivary secretion during meals in lactating dairy cattle. J. Dairy Sci. 91: Boisen, S., Hvelplund, T. and Weisbjerg, M.R Ideal amino acid profiles as a basis for feed protein evaluation. Livest. Prod. Sci. 64: Chouinard, P.Y., Girard, V. and Brisson, G.J Performance and profiles of milk fatty acids of cows fed full fat, heat-treated soybeans using various processing methods. J. Dairy Sci. 80: David A.C. and Marlene, F Eating and feeding behavior of dairy cows: dietary influences and impact on production. Adv. Dairy Technol. 12: Devries, T.J., Beauchemin, K.A. and Von Keyserlingk, M.A.G Dietary forage concentration affects the feed sorting behavior of lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 90: Elliott, J.P., Drackley, J.K., Aldrich, C.G. and Merchen, N.R Effects of saturation and esterification of fat sources on site and extent of digestion in steers: Ruminal fermentation and digestion of organic matter, fiber, and nitrogen. J. Anim. Sci. 75: Faldet, M.A. and Satter, L.D Feeding heat-treated full fat soybeans to cows in early lactations. J. Dairy Sci. 74: Fathi Nasri, M.H., Mesgaran, M., Kebreab, D.E. and France, J Past peak lactational performance of Iranian Holstein cows fed raw or roasted whole soybean. Can. J. Anim. Sci. 87:

15 نشريه پژوهش در نشخواركنندگان )2( شماره )4( 3131 Fox, D.G., Tylutki, T.P., Czymmek, K.J., Rasmussen, C.N. and Durbal, V.M Development and application of the Cornell University nutrient management planning system. Pages in Proc. Cornell Nutr. Conf. Feed Manuf., Rochester, NY. Cornell Univ., Ithaca, NY. Griinari, J.M., Dwyer, D.A., McGuire, M.A., Bauman, D.E., Palmiquist, D.L. and Nurmela, K.V Trans-octadecenoic acids and milk fat depression in lactating dairy cows. J. Dairy Sci. 81: Leonard, M. and Block, E Effect of ration protein content and solubility on milk production of primiparous Holstein heifers. J. Dairy Sci. 71: Leonardi, C. and Armentano, L.E Effect of quantity, quality, and length of alfalfa hay on selective consumption by dairy cows. J. Dairy Sci. 86: Liu, Z.L., Yang, D.P., Chen, P., Lin, S.B., Jiang, X.Y., Zhao, W.S., Li, J.M. and Dong, W.X Effect of dietary sources of roasted oilseeds on blood parameters and milk fatty acid composition. J. Anim. Sci. 5: Maekawa, M., Beauchemin, K.A. and Christensen, D.A Chewing activity, saliva production, and ruminal ph of primiparous and multiparous Lactating Dairy Cows. J. Dairy Sci. 85: Mcnivena, M.A., Duynisveldb, J., Charmleyb, E. and Mitchella, A Processing of soybean affects meat fatty acid composition and lipid peroxidation in beef cattle. Anim. Feed Sci. Technol. 116: Mohamed, O.E., Satter, L.D., Grummer, R.R. and Ehle, F.R Influence of dietary cottonseed and soybean on milk production and composition. J. Dairy Sci. 71: Mugerwa, J.S., Christensen, D.A. and Ochetim, S Grazing behaviour of exotic dairy cattle in Uganda. E. Afr. Agric. Forestry J. 42: Petit, H.V Review: Feed intake, milk production and milk composition of dairy cows fed flaxseed. Can. J. Anim. Sci. 90: Provenza, F.D Postongestive feedback as an elementary determinant of food performance and intake in ruminants. J. Range Manage. 48: Radivojević, M., Grubić, G., Šamanc, H., Adamović, M. and Đorđević, N Heat treated soybeans in the nutrition of high producing dairy cows. Afr. J. Biotechnol. 10: Rong, Y., Jian-guo, H., Xian, Z., Zhiqiang, L. and Yuzhu, H Effects of different corn silage: Alfalfa silage ratios and full fat extruded soybeans on milk composition, conjugated linoleic acids content in milk fat and performance of dairy cows. Afr. J. Biotechnol. 9: Woodford, S.T. and Murphy, M.R Effect of forage Physical form on chewing activity, dry matter intake, and rumen function of dairy cows in early lactation. J. Dairy Sci. 71:

16 ايمانه صدرارحامي و همکاران J. of Ruminant Research, Vol. 2(4), Effect of feeding processed soybean as replacement for soybean meal on performance, physically effective fiber of diet, feed intake, and chewing behavior of mid-lactating Holstein dairy cows E. Sadr Erhami 1, * Gh.R. Ghorbani 2, Sh. Kargar 3, A. Sadeghi sefid Mazgi 4 and N. Naderi 1 1 M.Sc. Graduate, 2 Professor and 4 Assistant Prof., Dept. of Animal Science, Faculty of Agriculture, Isfahan University of Technology, Iran 3 Assistant Prof., Dept. of Animal Science, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Iran Received: 01/10/2015; Accepted: 02/22/2015 Abstract 12 The effect of feeding roasted- or extruded soybean and their equal combination instead of soybean meal on feed intake, milk yield and milk composition, meal pattern and chewing behavior was evaluated using four multiparous (DIM = 113 ± 14) and four primiparous (DIM = 96 ± 20) Holstein dairy cows. Cows were used in a replicate 4 4 Latin square design with 21-d periods. Experimental diets were: 1) diet containing soybean meal (13.88% of dietary DM); 2) diet containing roasted soybean (15.22% of dietary DM); 3) diet containing extruded soybean (15.55% of dietary DM); and 4) diet containing equal blend (7.69% of dietary DM) of roastedand extruded soybean. Feed intake, sorting index, meal pattern, and chewing behavior were measurement using standard procedures. Milk yield and milk composition, dry matter intake, meal size and inter-meal interval were not influenced by experimental diets. Although both meal length and total eating time tended (P=0.06) to be increased for primiparous vs. multiparous cows, eating rate (P=0.06) and dry matter intake (P=0.01) were greater for multiparous cows. Experimental diets had no effect on sorting index. Number of rumination bouts and total rumination time were greater for primiparous vs. multiparous cows. Results indicated that milk yield, dry matter intake, feeding pattern, and chewing activity were not influenced by feeding processed soybean instead of soybean meal. Keywords: Soybean, Extruding, Roasting, Soybean meal, Feeding behavior *Corresponding author; ghorbani@cc.iut.ac.ir 392